Pandemia COVID-19 szczególnie duże zmiany wywołała w gospodarce, biznesie oraz na rynku pracy. Rząd w związku z sytuacją epidemiologiczną częściowo zmodyfikował dotychczasowe prawa i obowiązki pracowników. § Koronawirus a prawo pracy
Jakie zmiany przyniósł koronawirus w prawie pracy?
Nasza codzienna praca uległa większym, bądź mniejszym zmianom w związku z wprowadzeniem kolejnych tarcz antykryzysowych. W związku z pandemią, przepisy kodeksu pracy zostały rozszerzone o zdarzenia powstające na skutek powszechnego zagrożenia epidemiologicznego.
Należy wymienić dwie najważniejsze zmiany w prawach i obowiązkach pracowników:
- Praca zdalna – tarcza antykryzysowa 1.0 (Ustawa z 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – Dz.U. z 2020 r. poz. 374) wprowadziła przepisy odnoszące się do pracy zdalnej, w świetle których pracodawca może, nakazać swoim pracownikom przejście na system pracy zdalnej. Co ważne, w takiej sytuacji pracownik nie może nakazowi temu się sprzeciwić. Tarcza antykryzysowa 4.0 doprecyzowała zasady wykonywania pracy zdalnej. Zawężona została m. in. lista osób, które mogą być kierowane do pracy zdalnej, do tych pracowników, którym pozwalają na to ich umiejętności, możliwości techniczne oraz warunki lokalowe.
- Elastyczny czas pracy – tarcza antykryzysowa 1.0, a dokładniej art. 15zf, uelastyczniła przepisy o czasie pracy. Ustawa umożliwiła pracodawcom ograniczania nieprzerwanego odpoczynku dobowego pracowników do nie mniej niż 8 godzin, a nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego do nie mniej niż 32 godzin pod warunkiem odnotowywania przez pracodawcę spadku obrotów gospodarczych na skutek epidemii koronawirusa, a także:
- nie posiadania zaległości w regulowaniu zobowiązań podatkowych,
- oraz nie posiadania zaległości z tytułu obowiązkowych składek na ubezpieczania społeczne i fundusze.
Co bardzo istotne, podstawowe prawa i obowiązki pracowników nie uległy zmianie i w dalszym ciągu regulowane są tylko i wyłącznie przez Kodeks Pracy.
- urlop wypoczynkowy (art. 163 § 1 Kodeksu pracy);
- zamknięcie zakładu pracy lub niemożność wykonywania pracy zdalnej (art. 81 § 1 Kodeksu pracy);
- obowiązek informacyjny wobec pracownika o ryzyku zawodowym wywołanym koronawirusem (obejmujący pracodawcę);
- bezpieczeństwo w miejscu pracy.
Jakie wątpliwości mają pracownicy?
Wielu pracodawców nagminnie łamie lub nagina obowiązujące w prawie pracy zapisy, dlatego pracownicy powinni mieć świadomość, iż:
- ograniczanie czasu pracy do 7 godzin, również dla osób przebywających w tym czasie na urlopie, z naliczaniem im wynagrodzenia za każdy dzień urlopu odpowiedniego do skróconego czasu pracy – jest działaniem niezgodnym z art. 154[2] § 2 Kodeksu pracy;
- próby zmniejszania etatu pracownikom – pracodawca może taką zmianę zaproponować, jednak pracownicy nie mają obowiązku się na nią zgadzać;
- kierowanie pracowników na zaległy urlop – taką możliwość, co prawda, przewiduje tarcza antykryzysowa w art. 15gc „W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu, a pracownik jest obowiązany taki urlop wykorzystać”. Jednakże zdarzają się również przypadki świadomego łamania przez pracodawców przepisów kodeksu pracy – najczęściej pod pozorem konieczności dostosowywania się do warunków wywołanych pandemią COVID-19. Z punktu widzenia art. 174 Kodeksu pracy jest to działanie niezgodne z prawem, gdyż urlop bezpłatny udzielany jest na pisemny wniosek pracownika. Dodatkowo zgodnie z art. 81 §1 KP ” Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną”.
Koronawirus a prawo pracy www.kpi.com.pl