W praktyce postępowań „narkotykowych” o wszystkim potrafi zadecydować kilka gramów – różnica między umorzeniem na własny użytek a zarzutem posiadania znacznej ilości z zagrożeniem do 10 lat więzienia bywa naprawdę cienka. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii nie zawiera tabel z gramaturą, więc realne „progi” buduje orzecznictwo i opinie biegłych. § Własny użytek a znaczna ilość – praktyczne progi i orzecznictwo w sprawach z art. 62 i 62b ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

Własny użytek a znaczna ilość – praktyczne progi i orzecznictwo w sprawach z art. 62 i 62b ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

Art. 62 i 62b ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – aktualne brzmienie i sankcje (2025)

Podstawą odpowiedzialności za posiadanie narkotyków jest art. 62 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jednolity: Dz.U. 2023 poz. 1939, stan prawny aktualny m.in. w serwisie Lexlege na dzień 18.11.2025 r.).

Przepis przewiduje trzy poziomy odpowiedzialności:

typ podstawowy – samo nieuprawnione posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych, zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności,
typ kwalifikowany – „znaczna ilość” (art. 62 ust. 2) – kara od 1 roku do 10 lat,
wypadek mniejszej wagi (art. 62 ust. 3) – grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do roku.

Osobnym przepisem jest art. 62b u.p.n. – dotyczący tzw. nowych substancji psychoaktywnych („dopalaczy”). Za samo posiadanie takich substancji grozi co do zasady grzywna (ust. 1). Jeżeli jednak ilość jest znaczna, sąd może wymierzyć grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 3 lat (ust. 2). Dla ilości nieznacznej, przeznaczonej na własny użytek, ustawodawca przewidział możliwość umorzenia postępowania na etapie przygotowawczym lub sądowym (ust. 3).

Ważnym „dodatkiem” do art. 62 i 62b jest art. 70 u.p.n.. Po pierwsze, w razie skazania za przestępstwo z art. 62 lub 62b (a także przy umorzeniu czy warunkowym umorzeniu) sąd musi orzec przepadek zabezpieczonych środków – nawet jeśli formalnie nie były własnością sprawcy. Po drugie, od 1.01.2023 r. obowiązuje art. 70 ust. 4a, który nakazuje orzeczenie obowiązkowego świadczenia pieniężnego na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 1 000 do 60 000 zł m.in. przy skazaniu z art. 62 ust. 1–2 i art. 62b ust. 2.

Wyjątek dotyczy osób uzależnionych – wobec sprawcy uzależnionego skazanego tylko z art. 62 ust. 1 albo 62b ust. 1 przepis o świadczeniu nie ma zastosowania (art. 70 ust. 5 u.p.n.), co ostatnio mocno podkreślił Sąd Najwyższy w sprawie V KK 183/23.

Już na tym poziomie widać, że dwa czynniki będą kluczowe w każdej sprawie: ilość substancji oraz to, czy da się obronić tezę o własnym użytku.

Własny użytek i ilość nieznaczna – kiedy wchodzi w grę art. 62a i art. 62b ust. 3?

Pojęcie „własnego użytku” nie jest zdefiniowane w ustawie. Ustawodawca operuje nim w art. 62a (środki odurzające / substancje psychotropowe) oraz art. 62b ust. 3 (nowe substancje psychoaktywne). Chodzi o sytuacje, w których posiadane środki mają służyć wyłącznie konsumpcji sprawcy – bez zamiaru odsprzedaży, przekazywania innym czy udziału w obrocie.

Art. 62a u.p.n. stanowi, że jeżeli przedmiotem czynu z art. 62 ust. 1 lub 3 są środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej, przeznaczone na własny użytek sprawcy, postępowanie można umorzyć, nawet przed wszczęciem śledztwa lub dochodzenia, jeśli wymierzenie kary byłoby niecelowe z uwagi na okoliczności czynu i stopień społecznej szkodliwości.

Kluczowe jest słowo „można”:

nie powstaje automat „mało = umorzenie”,
prokurator i sąd oceniają każdorazowo, czy ilość jest nieznaczna, czy środek był rzeczywiście na własny użytek, oraz czy represja karna jest potrzebna.

Ustawa nie zawiera definicji „ilości nieznacznej”. W komentarzach i orzecznictwie akcentuje się znaczenie językowe („niewielki, błahy”) oraz konieczność indywidualnej oceny – rodzaju substancji, jej mocy, sytuacji życiowej sprawcy, historii używania.

W praktyce sądy potrafią uznać za nieznaczną ilość zarówno kilka porcji, jak i kilka gramów – np. Sąd Okręgowy w Warszawie oceniał 4,84 g marihuany jako nieznaczną ilość w rozumieniu ustawy. Z drugiej strony, część autorów przyjmuje orientacyjnie, że „nieznaczna ilość” marihuany kończy się w okolicach 10 g – z zastrzeżeniem, że jest to jedynie roboczy próg pomocniczy, bez mocy wiążącej.

Analogiczne rozwiązanie przewidziano w art. 62b ust. 3 dla nowych substancji psychoaktywnych – przy ilości nieznacznej, przeznaczonej na własny użytek, także można umorzyć postępowanie, jeżeli orzekanie kary byłoby niecelowe.

Ważne:

własny użytek ocenia się przez pryzmat ilości, sposobu przechowywania (jedno opakowanie vs kilkadziesiąt „działek”), brak sprzętu dealerskiego, brak dowodów sprzedaży;
nawet przy ilości obiektywnie niewielkiej, gdy materiał dowodowy wskazuje na zamiar obrotu, art. 62a i 62b ust. 3 co do zasady odpadają.

W efekcie „własny użytek + ilość nieznaczna” to dziś jedna z najważniejszych linii obrony – ale wymaga aktywnego działania (wnioski dowodowe, wyjaśnienia, opinia biegłego), a nie cichego liczenia na to, że prokuratura „sama umorzy”.

Znaczna ilość narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych – definicja sądowa, nie ustawowa

Ani art. 62, ani art. 62b nie podają w gramach, czym jest „znaczna ilość”. Świadomie pozostawiono to pojęcie jako nieostre – z zadaniem dookreślenia go przez sądy, z uwzględnieniem różnorodności środków (marihuana, amfetamina, MDMA, LSD, „dopalacze”) i stanów faktycznych.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych utrwalił się pogląd, że znaczna ilość to taka ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej, która pozwala przygotować tyle porcji konsumpcyjnych, by jednorazowo odurzyć co najmniej kilkadziesiąt osób uzależnionych.

Kilka istotnych elementów tej koncepcji:

kryterium ilościowo–jakościowe – liczy się nie tylko masa w gramach, ale też rodzaj substancji i jej moc,
punktem odniesienia jest porcja konsumpcyjna (dawka, „działka”) – czyli realna ilość potrzebna do odurzenia jednej osoby,
sądy posługują się liczbą możliwych porcji: jeżeli z zabezpieczonej ilości można „zrobić” kilkadziesiąt lub więcej jednorazowych dawek, spełnione jest znamię „znacznej ilości”.

W wyroku V KK 183/23 Sąd Najwyższy podkreślił, że „znaczna ilość” to kryterium obiektywne – zależy od liczby porcji można uzyskać z substancji, a nie od tego, czy konkretny sprawca jest uzależniony i potrzebuje większych dawek. Uzależnienie ma znaczenie przy ocenie możliwości zastosowania art. 62a, ale nie może „obniżać” progu znacznej ilości.

Podobnie w innym orzeczeniu SN zaakcentował, że nie ma obowiązku ustalania dokładnej ilości „substancji czynnej” – jeśli wiadomo, że zabezpieczony proszek lub tabletki zawierają środek psychotropowy w stężeniu typowym dla obrotu nielegalnego, liczy się całość masy nadającej się do odurzenia.

Co ważne dla spraw z art. 62b u.p.n., ta sama idea porcji konsumpcyjnych przenoszona jest na nowe substancje psychoaktywne – a więc w praktyce biegły toksykolog musi określić, jaka jest typowa jednorazowa dawka danej „dopalaczowej” substancji i ile takich dawek daje zabezpieczona ilość.

Wniosek praktyczny:

znaczna ilość to nie „kilka gramów więcej”, ale wyraźnie większy „magazyn” narkotyków – liczony liczbą porcji,
to jednak nie znaczy, że potrzeba kilogramów: w orzecznictwie akceptuje się znaczność już przy kilkudziesięciu porcjach – w zależności od rodzaju środka.

Praktyczne progi ilościowe w orzecznictwie: marihuana, amfetamina, MDMA, „dopalacze”

Ponieważ ustawodawca nie wprowadził tabel gramaturowych, praktyczne „progi” wynikają z konkretnych spraw. Nie można ich traktować jako sztywnych, ale pokazują, jak organy ścigania i sądy patrzą na ilości w realnych postępowaniach.

Marihuana

Sądy zdarza się uznawać kilka gramów za ilość nieznaczną – przykładowo 4,84 g marihuany opisano w jednym z orzeczeń jako ilość nieznaczną w rozumieniu art. 62a u.p.n.
Jednocześnie w praktyce części sądów i kancelarii przyjmuje się orientacyjnie, że „nieznaczna ilość” kończy się w okolicach 10 g – z zastrzeżeniem, że to jedynie roboczy punkt odniesienia, a nie legalny limit.
Z drugiej strony, zdarza się, że już 20 g marihuany jest kwalifikowane jako znaczna ilość, jeśli z tej masy można sporządzić kilkadziesiąt porcji – zwłaszcza gdy sprawca nie jest doświadczonym konsumentem.
W głośnej sprawie V KK 183/23 chodziło o ponad 71 porcji marihuany (ok. 71 g suszu), co Sąd Najwyższy uznał za ilość pozwalającą jednorazowo odurzyć kilkadziesiąt osób, a więc spełniającą kryterium „znacznej ilości”.

Amfetamina

Amfetamina jest środkiem o wysokiej mocy, więc porcja bywa liczona w miligramach. W jednym z klasycznych wyroków SA w Lublinie przyjęto, że 89,84 g amfetaminy, z której można sporządzić ok. 8 984 porcji (przy minimalnej dawce aktywnej 10 mg), stanowi „znaczną ilość” w rozumieniu ustawy.

W praktyce już kilkanaście–kilkadziesiąt gramów amfetaminy może skutkować kwalifikacją z art. 62 ust. 2 – wszystko zależy od opinii biegłego co do typowej dawki i liczby porcji.

MDMA i inne „twardsze” substancje

MDMA (ecstasy) to kolejny przykład środka, gdzie gramatura szybko „robi się znaczna” ze względu na małą porcję jednorazową. W praktyce prokuratury kwalifikują jako „znaczną ilość” już kilkadziesiąt gramów MDMA – np. w czerwcu 2025 r. policja i prokuratura opisywały 100 g MDMA oraz ponad 180 g amfetaminy i 48 g marihuany jako znaczne ilości środków odurzających.

Nowe substancje psychoaktywne (art. 62b u.p.n.)

Przy „dopalaczach” prokuratura chętnie sięga po art. 62b ust. 2, gdy łączna masa i moc substancji pozwalają na wytworzenie licznych porcji – przykładowo sprawy, w których obok „klasycznych” narkotyków ujawnia się kilkadziesiąt gramów 3‑CMC czy innych nowych substancji psychoaktywnych, są kwalifikowane jako posiadanie znacznej ilości zarówno z art. 62 ust. 2 (narkotyki), jak i 62b ust. 2 (dopalacze).

Podsumowując:

ilość nieznaczna: z reguły kilka porcji – od ułamków grama do kilku gramów marihuany;
strefa sporna: kilkanaście–kilkadziesiąt gramów – tu obrona walczy o „wypadek mniejszej wagi” lub zwykły typ;
ilość znaczna: poziom, na którym z zabezpieczonej masy można przygotować co najmniej kilkadziesiąt porcji – w zależności od substancji czasem będzie to 20–30 g, czasem 70 g, a przy bardzo silnych środkach mniej.

Jak kwalifikacja ilości wpływa na wyrok? Umorzenie, wypadek mniejszej wagi, znaczna ilość

W sprawach z art. 62 i 62b kluczowe pytania, które zada sobie prokurator i sąd, brzmią najczęściej:

Jaka jest ilość i moc substancji?
Czy da się obronić „własny użytek”?
Czy w grę wchodzi umorzenie (art. 62a / 62b ust. 3), wypadek mniejszej wagi, czy już typ kwalifikowany – znaczna ilość?

Jeżeli ilość jest nieznaczna, a dowody wskazują na własny użytek, adwokat zabiega w pierwszej kolejności o umorzenie na podstawie art. 62a u.p.n. albo art. 62b ust. 3 – to rozwiązanie najkorzystniejsze, bo nie prowadzi do skazania i wpisu w KRK.

Jeżeli sąd uzna, że ilość nie jest „nieznaczna”, ale sprawa ma incydentalny, „konsumencki” charakter (brak zamiaru obrotu, jedna porcja przy sobie, brak wcześniejszej karalności), wciąż można walczyć o wypadek mniejszej wagi z art. 62 ust. 3 – sankcja jest wtedy wyraźnie łagodniejsza (włącznie z możliwością grzywny czy ograniczenia wolności).

Dopiero gdy ilość w ujęciu obiektywnym przekracza poziom kilkudziesięciu porcji, a biegły toksykolog wskaże, że można odurzyć co najmniej kilkadziesiąt osób, realnie wchodzi w grę znaczna ilość i kwalifikacja z art. 62 ust. 2 lub art. 62b ust. 2 – z zagrożeniem od roku do 10 lat (art. 62) albo do 3 lat (art. 62b).

Ta kwalifikacja ma kilka dodatkowych skutków:

utrudnia warunkowe umorzenie postępowania (wysokie zagrożenie karą),
podnosi ryzyko zastosowania tymczasowego aresztowania,
obliguje sąd do orzeczenia przepadku i świadczenia pieniężnego na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym (art. 70 ust. 2 i 4a u.p.n.), z wyjątkiem szczególnym osób uzależnionych przy typach podstawowych z art. 62 ust. 1 i 62b ust. 1.

Dlatego w obronie w sprawach „narkotykowych” absolutnie kluczowe jest:

wnikliwe badanie ilości i stężenia substancji,
wniosek o opinię biegłego na okoliczność liczby porcji i typowej dawki,
wykazanie, że ilość jest nieznaczna albo co najmniej nie spełnia progu znacznej ilości,
udokumentowanie „własnego użytku” (brak obrotu, sposób przechowywania, sytuacja osobista).

Na końcu warto pamiętać: ten tekst jest wyłącznie informacją opartą na aktualnych przepisach i publicznie dostępnych orzeczeniach. Nie zastępuje indywidualnej porady adwokata lub radcy prawnego – a w sprawach z art. 62 i 62b taka porada często decyduje o tym, czy mówimy o umorzeniu, czy o kilku latach pozbawienia wolności.

§ Własny użytek a znaczna ilość – praktyczne progi i orzecznictwo w sprawach z art. 62 i 62b ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

Zachęcamy do skorzystania z naszych usług dostępnych na: www.kpi.com.pl

^{Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i ogólny. Nie stanowi porady prawnej ani nie zastępuje indywidualnej konsultacji z profesjonalnym prawnikiem. Wszelkie decyzje prawne powinny być podejmowane wyłącznie po uzyskaniu fachowej porady prawnej, dostosowanej do specyficznych okoliczności danej sprawy.}