Szkody Górnicze: Nieodpłatne zbycie zakładu górniczego a odpowiedzialność za szkody górnicze spowodowane jego ruchem.
Za szkody górnicze spowodowane ruchem zakładu górniczego który w celu jego likwidacji został zbyty w całości lub w części na mocy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, na rzecz przedsiębiorstwa, którego przedmiotem działalności jest likwidacja kopalń, odpowiada wyłącznie nabywca tego zakładu. Nieodpłatne zbycie zakładu górniczego a odpowiedzialność za szkody górnicze spowodowane jego ruchem.
W komentowanej sprawie, właściciele nieruchomości domagali się naprawienia przez pozwaną spółkę szkód górniczych – żądane przez nich kwoty pieniężne obejmowały wartości rynkowe należących do nich nieruchomości oraz koszt rozbiórki tych obiektów.
W toku sprawy sądowej, pozwana kopalnia podniosła, że nieodpłatnie zbyła na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, na rzecz innej spółki kopalnię, do której należał obszar górniczy, na którym posadowione były nieruchomości poszkodowanych.
Odnosząc się do pisma pozwanej kopalni, dotyczącego zbycia zakładu górniczego, Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z normą art. 192 ust. 3 Kodeksu postępowania cywilnego, z chwilą doręczenia pozwu zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy. Z powyższym nie zgodził się Sąd Apelacyjny, wskazując, iż w sprawie może zachodzić nieważność postępowania związana z pozbawieniem spółki, która nabyła zakład, możliwości obrony swoich praw przed Sądem pierwszej instancji.
Sąd Apelacyjny wskazał, że pozwana spółka dokonała nieodpłatnego zbycia kopalni, z której działalnością było związane dochodzone roszczenia na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 410), a to na rzecz spółki, której przedmiotem działalności było prowadzenie likwidacji kopalń w rozumieniu art. 8 ust 1 przywołanej ustawy.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, zastosowany przez Sąd pierwszej instancji art. 192 pkt. 2 Kodeksu postępowania cywilnego, nie miał zastosowania w sprawie. Przepis ten dotyczy sytuacji zbycia w toku sprawy rzeczy lub prawa objętych sporem. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie zbyta kopalnia nie jest przedmiotem sprawy – przedmiotem sprawy jest szkoda wyrządzona przez tę kopalnię, co jest rzeczą całkowicie odmienną.
Zgodnie z treścią art. 8a ust. 1 i 8c ust. 2 o funkcjonowaniu górnictwa, przedsiębiorstwo górnicze może przed dniem 1 stycznia 2019 r. zbyć nieodpłatnie na rzecz przedsiębiorstwa, którego przedmiotem działalności jest m.in. prowadzenie likwidacji kopalń, kopalnię, zakład górniczy lub jego oznaczoną część, prowadzące wydobycie węgla kamiennego lub roboty górnicze, w celu przeprowadzenia ich likwidacji. Z dniem nabycia mienia, o którym mowa powyżej, przedsiębiorstwo to, przejmuje zobowiązania z tytułu szkód spowodowanych ruchem zbytego zakładu, w tym szkód powstałych w wyniku reaktywacji starych zrobów.
Analiza przedstawionych powyżej norm doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że stanowią one lex specialis w stosunku do art. 55 4 Kodeksu cywilnego, stanowiącego o solidarnej odpowiedzialności zbywcy i nabywcy przedsiębiorstwa za zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. W przeciwnym bowiem wypadku zbędna byłaby norma o przejęciu zobowiązań z tytułu szkód górniczych. Skoro przepis ustawowy – art. 8c ust 2 zdanie pierwsze ustawy o funkcjonowaniu górnictwa – wskazuje na przejęcie zobowiązań z tytułu szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego przez przedsiębiorstwo, to można stwierdzić, że podmiot przejmujący zobowiązania, jako ogólny następca procesowy, wstępuje do procesu i nie wymaga to zgody strony przeciwnej.
W związku z tym, po nieodpłatnym zbyciu przez pozwaną spółkę zakładu, na rzecz innego przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwo to powinno wstąpić do procesu w zakresie szkód spowodowanych ruchem nabytego zakładu górniczego, w tym szkód wyrządzonych poszkodowanym w komentowanej sprawie.
Podobnie należy postępować w przypadku zbycia na mocy powołanej ustawy zakładu górniczego lub jego części, przed wszczęciem postępowania sądowego, nawet już po zgłoszeniu wniosku o naprawienie szkody przez właściciela nieruchomości do dotychczasowego właściciela – dotychczasowy właściciel, który zbył zakład, nie odpowiada w tym przypadku za spowodowane jego ruchem szkody górnicze, a pozwanym powinno być przedsiębiorstwo będące nabywcą tego zakładu. W innym bowiem przypadku, Sąd może oddalić powództwo, jako złożone przeciwko niewłaściwemu podmiotowi, nieposiadającemu legitymacji biernej do występowania w sprawie.
Aktualne informacje, w przedmiocie podmiotu odpowiedzialnego z tytułu ruchu danego zakładu górniczego, można ustalić we właściwym dla położenia nieruchomości Urzędzie Miasta.
§ Nieodpłatne zbycie zakładu górniczego a odpowiedzialność za szkody górnicze spowodowane jego ruchem.