Przedsiębiorcy, podobnie jak pracownicy, mogą korzystać z prawa do zwolnienia lekarskiego, które chroni ich w przypadku choroby lub niezdolności do pracy. Zasadniczą różnicą pomiędzy pracownikami a przedsiębiorcami jest jednak kwestia ubezpieczenia chorobowego, które dla osób prowadzących działalność gospodarczą jest dobrowolne. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorcy mogą przystąpić do ubezpieczenia chorobowego, co daje im prawo do świadczeń z tego tytułu w przypadku niezdolności do pracy. § Zwolnienie lekarskie a obowiązek ubezpieczeniowy przedsiębiorcy
Ten tekst przeczytasz w 5 minut
Zwolnienie lekarskie a obowiązek ubezpieczeniowy przedsiębiorcy
Podstawowe pytanie, które zadają sobie przedsiębiorcy w kontekście zwolnień lekarskich, dotyczy konieczności opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w czasie trwania zwolnienia. Kluczowym przepisem regulującym tę kwestię jest art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, że obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne ustaje w momencie uzyskania prawa do zasiłku chorobowego. Oznacza to, że przedsiębiorca, który spełnił warunki do nabycia prawa do zasiłku, nie musi opłacać składek ZUS w okresie, za który przysługuje mu świadczenie chorobowe.
Warto jednak podkreślić, że zwolnienie z obowiązku opłacania składek dotyczy wyłącznie składek na ubezpieczenie społeczne. Składki na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, są nadal należne, nawet w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe dla przedsiębiorcy – warunki i świadczenia
Aby przedsiębiorca mógł skorzystać ze zwolnienia lekarskiego i pobierać zasiłek chorobowy, konieczne jest, aby przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorcy mają możliwość dobrowolnego zgłoszenia się do tego ubezpieczenia poprzez złożenie odpowiedniego wniosku do ZUS. Co istotne, aby przedsiębiorca mógł skorzystać z zasiłku chorobowego, musi być objęty ubezpieczeniem chorobowym przez co najmniej 90 dni (tzw. okres wyczekiwania), co wynika z art. 4 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Zasiłek chorobowy dla przedsiębiorcy przysługuje po upływie tego okresu, pod warunkiem, że przedsiębiorca terminowo opłacał składki na ubezpieczenie chorobowe. Warto zwrócić uwagę, że nieterminowa wpłata składek może skutkować wyłączeniem z ubezpieczenia chorobowego i utratą prawa do świadczeń. Orzecznictwo sądów w tym zakresie podkreśla, że obowiązek terminowego opłacania składek jest warunkiem sine qua non, co znalazło swoje potwierdzenie m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z 18 lutego 2015 roku (sygn. akt II UK 104/14), gdzie sąd uznał, że nieterminowa wpłata składek powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego.
Przedsiębiorca, który opłaca dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ma prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 80% podstawy wymiaru składek. W przypadku hospitalizacji zasiłek wynosi 70%, a w przypadku ciąży – 100%. Co istotne, przedsiębiorca, który spełnia warunki do nabycia prawa do zasiłku, nie musi jednocześnie opłacać składek na ubezpieczenie społeczne w okresie zwolnienia.
Kiedy przedsiębiorca jest zwolniony z opłacania składek ZUS podczas zwolnienia lekarskiego?
Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorca przestaje być zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w okresie, w którym ma prawo do zasiłku chorobowego. Oznacza to, że przedsiębiorca przebywający na zwolnieniu lekarskim, który otrzymuje zasiłek chorobowy, jest zwolniony z obowiązku opłacania składek emerytalnych, rentowych oraz wypadkowych.
W praktyce oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca spełnia warunki do uzyskania zasiłku, nie musi martwić się o konieczność opłacania składek ZUS w okresie niezdolności do pracy. Zasada ta dotyczy jednak tylko składek na ubezpieczenie społeczne. Składki na ubezpieczenie zdrowotne, które są obowiązkowe dla wszystkich przedsiębiorców, nadal muszą być opłacane, niezależnie od przebywania na zwolnieniu lekarskim. Zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, składki te muszą być opłacane nawet wtedy, gdy przedsiębiorca nie prowadzi aktywnej działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca, który nie opłacił składek zdrowotnych w okresie zwolnienia, może zostać pozbawiony prawa do świadczeń zdrowotnych finansowanych przez NFZ, co wiąże się z dodatkowymi konsekwencjami. Dlatego tak ważne jest, aby przedsiębiorcy pamiętali o obowiązku opłacania składek zdrowotnych, nawet w czasie choroby.
Konsekwencje nieterminowego opłacania składek przez przedsiębiorcę
Nieterminowe opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przez przedsiębiorcę może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym utraty prawa do zasiłku chorobowego. W przypadku przedsiębiorców objętych dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, terminowość opłacania składek jest kluczowa dla zachowania ciągłości ubezpieczenia. Nieterminowe opłacanie składek powoduje przerwanie ubezpieczenia chorobowego, co skutkuje brakiem prawa do zasiłku w przypadku niezdolności do pracy.
Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2018 roku (sygn. akt I UK 229/17), nieterminowa wpłata składek może skutkować automatycznym wyłączeniem przedsiębiorcy z ubezpieczenia chorobowego, nawet jeżeli zaległość wynikała z błędu lub chwilowego braku płynności finansowej. W orzecznictwie sądy często podkreślają, że przedsiębiorcy, którzy chcą korzystać z przywilejów wynikających z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, muszą dbać o terminowe regulowanie składek.
Nieterminowość w opłacaniu składek może również prowadzić do nałożenia na przedsiębiorcę odsetek za zwłokę, a także wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez ZUS. Przedsiębiorcy, którzy mają problemy z regulowaniem składek, mogą jednak skorzystać z możliwości zawarcia układu ratalnego z ZUS, który umożliwia spłatę zadłużenia w ratach, co pozwala uniknąć dalszych konsekwencji.
Zwolnienie lekarskie a prowadzenie działalności gospodarczej – kontrowersje i orzecznictwo
Jednym z najczęściej pojawiających się problemów związanych z kwestią zwolnień lekarskich przedsiębiorców jest pytanie, czy osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim może nadal prowadzić swoją działalność gospodarczą. Zgodnie z przepisami prawa, przedsiębiorca, który przebywa na zwolnieniu lekarskim, nie powinien wykonywać czynności, które kolidowałyby z jego niezdolnością do pracy. Oznacza to, że w okresie zwolnienia lekarskiego przedsiębiorca powinien powstrzymać się od aktywnego prowadzenia działalności gospodarczej.
W praktyce jednak pojawiają się sytuacje, w których przedsiębiorca, pomimo zwolnienia lekarskiego, wykonuje pewne czynności administracyjne lub zarządcze w swojej firmie. Orzecznictwo w tej kwestii jest niejednolite. W wyroku Sądu Najwyższego z 4 lutego 2019 roku (sygn. akt III UK 105/18), sąd uznał, że przedsiębiorca, który w okresie zwolnienia lekarskiego wykonywał czynności związane z bieżącym zarządzaniem firmą, nie traci prawa do zasiłku chorobowego, o ile czynności te nie kolidowały z jego stanem zdrowia.
Z drugiej strony, w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27 listopada 2017 roku (sygn. akt III AUa 1271/16), sąd stwierdził, że przedsiębiorca, który prowadził swoją działalność w pełnym zakresie pomimo zwolnienia lekarskiego, utracił prawo do zasiłku, ponieważ jego działania były sprzeczne z celem zwolnienia lekarskiego, którym jest powstrzymanie się od pracy w celu poprawy zdrowia.
Orzecznictwo wskazuje więc, że przedsiębiorcy powinni być ostrożni w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej podczas zwolnienia lekarskiego, aby nie narazić się na utratę świadczeń z ZUS. Wykonywanie czynności administracyjnych lub zarządczych może być akceptowane, o ile nie koliduje to z celem zwolnienia, jednak pełne prowadzenie działalności może prowadzić do negatywnych konsekwencji.
Zachęcamy do skorzystania z naszych usług dostępnych na: www.kpi.com.pl
§ Zwolnienie lekarskie a obowiązek ubezpieczeniowy przedsiębiorcy