Przedawnienie roszczeń to kluczowy mechanizm prawa cywilnego, który ma na celu wprowadzenie stabilizacji i pewności w obrocie prawnym. Dzięki niemu dłużnicy nie są zmuszeni do obrony przed roszczeniami przez nieograniczony czas, a wierzyciele są motywowani do podejmowania działań w odpowiednich terminach. Jednak instytucja przedawnienia może stanowić wyzwanie dla wierzycieli, szczególnie gdy zbliża się jego koniec, a roszczenie pozostaje niezaspokojone. W takiej sytuacji narzędziem umożliwiającym zabezpieczenie praw wierzyciela jest przerwanie biegu przedawnienia. To rozwiązanie daje możliwość „wyzerowania” biegnącego terminu i ponownego rozpoczęcia okresu przedawnienia. § Przerwanie Biegu Przedawnienia – Kluczowe Informacje na Koniec 2024 Roku

Ten tekst przeczytasz w 6 minut

Przerwanie Biegu Przedawnienia – Kluczowe Informacje na Koniec 2024 Roku

Przerwanie biegu przedawnienia – co to oznacza?

Bieg przedawnienia to okres, w którym wierzyciel ma prawo dochodzić swojego roszczenia wobec dłużnika. Po upływie tego terminu dłużnik zyskuje możliwość uchylenia się od zapłaty, powołując się na przedawnienie roszczenia. Co istotne, prawo nie likwiduje samego długu – staje się on tzw. zobowiązaniem naturalnym, co oznacza, że nie można go egzekwować przymusowo. Dla wierzyciela oznacza to poważną przeszkodę w dochodzeniu swoich praw.

Przerwanie biegu przedawnienia to rozwiązanie, które pozwala uniknąć skutków przedawnienia roszczenia. Polega ono na podjęciu działań prawnych, które skutkują zatrzymaniem biegu dotychczasowego okresu przedawnienia. Po ustaniu przyczyny przerwania czas przedawnienia rozpoczyna się na nowo. W praktyce wierzyciel zyskuje w ten sposób dodatkowy okres, w którym może dochodzić swojego roszczenia.

Kodeks cywilny szczegółowo reguluje przypadki, w których bieg przedawnienia ulega przerwaniu. Najczęściej są to działania podejmowane przez wierzyciela przed organami wymiaru sprawiedliwości, takie jak złożenie pozwu, wniosku o zabezpieczenie roszczenia lub wszczęcie egzekucji. Istotne jest, aby działania te były skuteczne i formalnie poprawne, w przeciwnym razie mogą nie wywołać oczekiwanego efektu.

Przykład: jeśli wierzyciel posiada roszczenie wynikające z niezapłaconej faktury, której termin przedawnienia wynosi trzy lata, a podejmie odpowiednie działania przed jego upływem, może skutecznie „odnowić” okres, w którym może dochodzić swojego prawa. To niezwykle ważne narzędzie, zwłaszcza w przypadku większych roszczeń, gdzie stawka jest wysoka.

Czynności przerywające bieg przedawnienia – jakie działania warto podjąć?

Kodeks cywilny precyzyjnie określa czynności, które skutkują przerwaniem biegu przedawnienia. Należą do nich przede wszystkim:

• Złożenie pozwu do sądu powszechnego – to jedno z najbardziej oczywistych działań. Wierzyciel, składając pozew, formalnie wchodzi na drogę sądową w celu dochodzenia swoich praw. Kluczowe jest, aby pozew spełniał wymogi formalne, takie jak prawidłowe oznaczenie stron, przedmiotu sporu oraz uzasadnienie roszczenia. Pozew powinien być poparty odpowiednią dokumentacją, która udowodni zasadność żądania.
• Wszczęcie postępowania przed sądem polubownym – jeśli strony zawarły umowę, w której przewidziały rozstrzyganie sporów przez arbitraż, skierowanie sprawy do sądu polubownego również powoduje przerwanie biegu przedawnienia. Wierzyciel powinien jednak pamiętać, że arbitraż wymaga zgody obu stron, a procedura ta różni się od postępowania przed sądem powszechnym.
• Wniosek o wszczęcie egzekucji – jeśli wierzyciel posiada tytuł wykonawczy, taki jak wyrok sądu lub nakaz zapłaty, może złożyć wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji. Taka czynność nie tylko przerywa bieg przedawnienia, ale również umożliwia odzyskanie należności poprzez zajęcie majątku dłużnika.
• Zabezpieczenie roszczenia w postępowaniu zabezpieczającym – wierzyciel może złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczenia jeszcze przed wydaniem wyroku. Może to polegać na ustanowieniu hipoteki, zajęciu rachunku bankowego lub innych środkach mających na celu ochronę interesów wierzyciela.

Wszystkie powyższe czynności muszą być podjęte w odpowiednim czasie, zanim upłynie termin przedawnienia. Ważne jest również, aby były one skutecznie przeprowadzone, ponieważ błędy formalne mogą uniemożliwić ich wpływ na bieg przedawnienia.

Uznanie roszczenia przez dłużnika – prosty sposób na przerwanie biegu przedawnienia

Nie tylko działania wierzyciela mogą prowadzić do przerwania biegu przedawnienia. Również dłużnik, poprzez uznanie swojego długu, powoduje przerwanie tego biegu. Uznanie roszczenia może przybierać różne formy, które są szczególnie korzystne dla wierzyciela, ponieważ nie wymagają od niego podejmowania kosztownych działań prawnych.

Formy uznania roszczenia:

1. Pisane oświadczenie dłużnika – to najpewniejsza forma uznania, ponieważ jest łatwa do udowodnienia. Może to być np. podpisanie ugody, w której dłużnik zobowiązuje się do spłaty długu w określonych ratach.
2. Częściowa spłata zadłużenia – nawet niewielka wpłata na poczet długu wskazuje, że dłużnik akceptuje istnienie zobowiązania. Taka wpłata automatycznie przerywa bieg przedawnienia.
3. Prośba o renegocjację warunków spłaty – jeśli dłużnik zwraca się do wierzyciela z propozycją rozłożenia długu na raty lub wydłużenia terminu płatności, jest to traktowane jako uznanie długu.

Dla wierzyciela istotne jest, aby uznanie długu zostało odpowiednio udokumentowane. Jeśli dłużnik dokonuje częściowej spłaty, warto zachować potwierdzenie przelewu lub podpisane oświadczenie.

Czynności, które nie przerywają biegu przedawnienia – pułapki dla wierzycieli

Nie wszystkie działania związane z dochodzeniem roszczeń mają skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia. Niektóre z nich jedynie zawieszają bieg tego terminu, co oznacza, że czas przedawnienia jest tymczasowo „zamrożony”, ale nie rozpoczyna się od nowa. Zrozumienie różnicy między przerwaniem a zawieszeniem biegu przedawnienia jest kluczowe, aby wierzyciel nie utracił możliwości dochodzenia swojego roszczenia.

Przykłady czynności, które nie przerywają biegu przedawnienia:

1. Zawezwanie do próby ugodowej
   Zawezwanie do próby ugodowej to procedura, która ma na celu doprowadzenie do polubownego zakończenia sporu. Wierzyciel może zgłosić taki wniosek do sądu, licząc na to, że dłużnik zgodzi się na ugodę. Choć dawniej zawezwanie to przerywało bieg przedawnienia, obecnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, jedynie zawiesza jego bieg. Po zakończeniu procedury ugodowej bieg przedawnienia jest kontynuowany od momentu, w którym został przerwany. W praktyce oznacza to, że jeśli wierzyciel złoży wniosek o zawezwanie do próby ugodowej tuż przed końcem terminu przedawnienia, może mieć zaledwie kilka dni na podjęcie dalszych działań po zakończeniu tej procedury.
2. Wezwanie do zapłaty
   Wierzyciele często wysyłają wezwania do zapłaty, licząc na to, że samo takie działanie wpłynie na przerwanie biegu przedawnienia. Niestety, wezwanie do zapłaty, nawet jeśli jest formalne i udokumentowane, nie powoduje przerwania biegu przedawnienia. Jest to jedynie wyraz woli wierzyciela, który może być przydatny w negocjacjach z dłużnikiem, ale nie ma skutku prawnego w kontekście przedawnienia.
3. Wniosek o wyznaczenie sądu właściwego
   W sytuacjach, gdy istnieje wątpliwość co do właściwości miejscowej sądu, wierzyciel może złożyć wniosek o wyznaczenie sądu właściwego. Takie działanie jest istotne z punktu widzenia procedury, ale nie ma wpływu na bieg przedawnienia. Dłużnik, mimo złożenia takiego wniosku, nadal może uchylić się od zapłaty po upływie terminu przedawnienia.
4. Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
   Złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych również nie powoduje przerwania biegu przedawnienia. Choć jest to ważny etap przygotowawczy do podjęcia działań prawnych, to nie chroni wierzyciela przed upływem terminu przedawnienia. Wierzyciel powinien zadbać o to, aby formalne czynności skutkujące przerwaniem biegu zostały podjęte równolegle.

Konsekwencje niezrozumienia różnic

Dla wielu wierzycieli rozróżnienie pomiędzy czynnościami przerywającymi a zawieszającymi bieg przedawnienia może być trudne. Brak świadomości tych różnic prowadzi często do sytuacji, w której wierzyciel, mimo podjęcia działań, traci możliwość dochodzenia swoich praw. Dlatego tak ważne jest, aby przed podjęciem jakichkolwiek kroków skonsultować się z prawnikiem, który wskaże najskuteczniejsze rozwiązania.

Zmiany legislacyjne dotyczące zawezwania do próby ugodowej

Zawezwanie do próby ugodowej to popularna procedura, która pozwala wierzycielom na rozpoczęcie rozmów z dłużnikami w celu polubownego rozwiązania sporu. W przeszłości zawezwanie do próby ugodowej było często wykorzystywane jako narzędzie do przerywania biegu przedawnienia. Jednak zmiany legislacyjne, które weszły w życie w 2019 roku, znacznie ograniczyły tę możliwość.

Co zmieniło się po 2019 roku?

Przed zmianami w przepisach zawezwanie do próby ugodowej skutkowało przerwaniem biegu przedawnienia, co oznaczało, że po zakończeniu procedury bieg terminu rozpoczynał się od nowa. Wierzyciele często wykorzystywali to rozwiązanie, aby przedłużać termin dochodzenia swoich roszczeń, nie podejmując jednocześnie bardziej stanowczych działań, takich jak złożenie pozwu do sądu.

Po wprowadzeniu zmian zawezwanie do próby ugodowej jedynie zawiesza bieg przedawnienia. W praktyce oznacza to, że czas, który upłynął przed zawezwaniem, pozostaje „na koncie” wierzyciela, a po zakończeniu procedury ugodowej bieg przedawnienia jest kontynuowany od miejsca, w którym został wstrzymany.

Jakie są tego konsekwencje dla wierzycieli?

Zmiana ta wymaga od wierzycieli bardziej aktywnego podejścia do dochodzenia swoich roszczeń. Zawezwanie do próby ugodowej przestało być skutecznym narzędziem do przedłużania terminu przedawnienia, a stało się jedynie dodatkiem do bardziej stanowczych działań. Wierzyciel, który nie podejmie innych czynności prawnych, może szybko stracić możliwość dochodzenia swoich należności.

Przykład: Wierzyciel złożył zawezwanie do próby ugodowej na sześć miesięcy przed upływem terminu przedawnienia. Procedura ugodowa trwała trzy miesiące, a strony nie doszły do porozumienia. Po zakończeniu tej procedury wierzycielowi pozostały jedynie trzy miesiące na złożenie pozwu lub podjęcie innych działań prawnych. Jeśli tego nie zrobi, jego roszczenie ulegnie przedawnieniu.

Czy zawezwanie do próby ugodowej nadal ma sens?

Mimo że zmiana legislacyjna ograniczyła skuteczność zawezwania do próby ugodowej jako narzędzia do przerwania biegu przedawnienia, procedura ta nadal może być przydatna w sytuacjach, gdy strony są bliskie porozumienia. Dzięki niej można zaoszczędzić czas i koszty związane z postępowaniem sądowym. Ważne jest jednak, aby wierzyciele byli świadomi ryzyka związanego z upływem terminu przedawnienia i odpowiednio planowali swoje działania.

Przerwanie biegu przedawnienia to jedno z najważniejszych narzędzi, które wierzyciele mają do dyspozycji, aby skutecznie zabezpieczyć swoje roszczenia. Zrozumienie zasad i skutków poszczególnych działań prawnych jest kluczowe dla uniknięcia ryzyka przedawnienia. Zbliżający się koniec 2024 roku to doskonała okazja, aby przeanalizować swoje należności i podjąć odpowiednie kroki. Pamiętaj – w przypadku przedawnienia czas działa na korzyść dłużnika. Warto działać szybko i skutecznie!

Zachęcamy do skorzystania z naszych usług dostępnych na: www.kpi.com.pl

§ Przerwanie Biegu Przedawnienia – Kluczowe Informacje na Koniec 2024 Roku