Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. przyniósł istotne zmiany w sposobie przeliczania emerytur w Polsce, co wywołało szeroką dyskusję zarówno w środowisku prawniczym, jak i wśród emerytów. Decyzja ta dotyczy osób pobierających emeryturę i jest kluczowa w kontekście ich praw do ponownego przeliczenia świadczeń. W artykule wyjaśnimy, w jaki sposób wyrok wpływa na możliwości przeliczenia emerytur, jakie przepisy należy uwzględnić oraz jak krok po kroku przeprowadzić proces przeliczania świadczenia. § Emerytury – wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. – jak przeliczyć emeryturę?
Ten tekst przeczytasz w 5 minut
Emerytury – wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. – jak przeliczyć emeryturę?
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. – kluczowe postanowienia
Trybunał Konstytucyjny, w wyroku z 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt K 5/23), rozstrzygnął, że niektóre przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są niezgodne z Konstytucją. Kluczowy problem dotyczył sposobu przeliczania emerytur dla osób, które powróciły na rynek pracy po przejściu na świadczenie emerytalne, a także przeliczenia wysokości świadczeń w związku z waloryzacją kapitału zgromadzonego w ZUS.
Trybunał uznał, że art. 111 ustawy o emeryturach i rentach (ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r., Dz.U. z 2023 r., poz. 1128, z późn. zm.), nie zapewnia równych praw emerytalnych osobom, które po przejściu na emeryturę kontynuowały pracę. Wyrok ten zobowiązuje ZUS do wprowadzenia zmian w procedurze przeliczania emerytur oraz uwzględnienia dodatkowych składek odprowadzanych przez emerytów powracających na rynek pracy.
Kto może skorzystać z przeliczenia emerytury po wyroku TK?
Po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. osoby, które pobierają emeryturę, a jednocześnie podjęły zatrudnienie lub kontynuowały pracę, mają prawo do ponownego przeliczenia świadczeń. Wyrok jest szczególnie istotny dla tych, którzy, mimo przejścia na emeryturę, w dalszym ciągu odprowadzali składki na ubezpieczenie emerytalne. Zgodnie z interpretacją Trybunału, nowe przepisy umożliwią takim osobom podwyższenie świadczenia emerytalnego, tak aby odpowiadało ono rzeczywistej wysokości zgromadzonych składek.
Zgodnie z wyrokiem TK, ZUS ma obowiązek zaktualizować przepisy dotyczące waloryzacji kapitału emerytalnego oraz uwzględnić każdy dodatkowy rok pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego jako okres składkowy. Dzięki temu osoby, które po przejściu na emeryturę nadal pracowały, nie będą już poszkodowane w stosunku do tych, które w momencie uzyskania emerytury zaprzestały aktywności zawodowej.
Jakie przepisy regulują przeliczanie emerytur po wyroku TK?
Przeliczenie emerytury po wyroku TK wymaga zastosowania kilku kluczowych przepisów z ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w szczególności tych dotyczących obliczania kapitału początkowego oraz waloryzacji składek. Należy uwzględnić:
- Art. 108 ustawy, który określa zasady waloryzacji składek i kapitału początkowego. Po zmianach wynikających z wyroku TK, waloryzacja powinna uwzględniać dodatkowe lata pracy po uzyskaniu prawa do emerytury.
- Art. 110 ust. 1 ustawy, wskazujący, że emeryci mogą złożyć wniosek o przeliczenie emerytury, jeśli po uzyskaniu świadczenia podjęli dodatkowe zatrudnienie i odprowadzali składki.
- Art. 111 ustawy, który został uznany za niekonstytucyjny i który nakładał na ZUS obowiązek stosowania jednolitej stawki waloryzacji, co według TK nie oddaje realnej wartości składek.
Wyrok TK obliguje ustawodawcę do dostosowania przepisów, a w szczególności do modyfikacji zasad waloryzacji. Do momentu wprowadzenia zmian w ustawie, ZUS będzie zobowiązany do interpretowania obowiązujących przepisów zgodnie z orzecznictwem TK, co oznacza możliwość zwiększenia emerytury w przypadku pracy po uzyskaniu świadczenia.
Praktyczne wskazówki: Jak przeliczyć emeryturę krok po kroku?
Dla osób chcących skorzystać z przeliczenia emerytury w związku z wyrokiem TK, procedura obejmuje kilka kluczowych kroków:
- Złożenie wniosku w ZUS: W celu przeliczenia emerytury należy złożyć wniosek do właściwego oddziału ZUS. Wniosek powinien zawierać informacje o latach pracy oraz okresie odprowadzania składek po przejściu na emeryturę.
- Zgromadzenie dokumentacji potwierdzającej zatrudnienie: Należy dostarczyć ZUS dokumenty potwierdzające zatrudnienie oraz odprowadzenie składek po przejściu na emeryturę. Mogą to być m.in. świadectwa pracy, zaświadczenia o zarobkach lub potwierdzenia przelewów składkowych.
- Obliczenia waloryzacji: Na podstawie wyroku TK ZUS powinien obliczyć nowe świadczenie, uwzględniając waloryzację składek z uwzględnieniem dodatkowych lat pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego.
- Oczekiwanie na decyzję ZUS: Po złożeniu wniosku i dostarczeniu dokumentacji ZUS ma obowiązek wydać decyzję dotyczącą wysokości nowego świadczenia. Decyzja może być zaskarżona do sądu, jeśli emeryt uzna, że nie jest zgodna z wytycznymi wynikającymi z wyroku TK.
Wpływ wyroku TK na inne grupy świadczeniobiorców
Wyrok z dnia 4 czerwca 2024 r. ma szerszy wpływ na system emerytalny i może otworzyć drogę do przeliczenia emerytur także innym grupom świadczeniobiorców, którzy wcześniej nie mieli możliwości skorzystania z takich uprawnień. Szczególnie ważne jest to dla osób, które przeszły na wcześniejsze emerytury, np. z racji pracy w szczególnych warunkach, a następnie kontynuowały pracę zawodową.
Orzeczenie to może też być interpretowane jako zachęta do podejmowania dodatkowej pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego, co może wpłynąć na stabilność systemu emerytalnego w przyszłości.
§ Emerytury – wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. – jak przeliczyć emeryturę?