Obowiązek terminowego odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne przez pracodawcę jest fundamentem polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. Składki te zapewniają pracownikom dostęp do świadczeń takich jak emerytura, renta czy ubezpieczenie zdrowotne. Niestety, zdarzają się sytuacje, w których pracodawca nie wywiązuje się z tego obowiązku, narażając pracownika na poważne konsekwencje. W niniejszym artykule omówimy, jakie kroki powinien podjąć pracownik w takiej sytuacji, jakie są konsekwencje dla obu stron oraz jakie przepisy prawne regulują te kwestie. § Pracodawca nie odprowadza składek ZUS za pracownika, co robić?

Pracodawca nie odprowadza składek ZUS za pracownika, co robić?

Jak sprawdzić, czy pracodawca odprowadza składki ZUS?

Pierwszym krokiem, jaki powinien podjąć pracownik, jest weryfikacja, czy pracodawca odprowadza za niego składki na ubezpieczenia społeczne. Można to zrobić na kilka sposobów:

Platforma Usług Elektronicznych (PUE) ZUS: To narzędzie umożliwia pracownikowi samodzielne sprawdzenie, czy został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych oraz czy składki są regularnie odprowadzane. Po zalogowaniu się na swoje konto na PUE ZUS, w zakładce „Ubezpieczenia i płatnicy”, pracownik może zweryfikować informacje dotyczące zgłoszenia do ubezpieczeń oraz wysokości odprowadzanych składek.
Kontakt z działem kadr: Jeśli pracownik nie ma dostępu do PUE ZUS, może zwrócić się do działu kadr lub osoby odpowiedzialnej za sprawy kadrowo-płacowe w firmie z prośbą o potwierdzenie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych oraz przedstawienie dowodów odprowadzania składek. Pracodawca ma obowiązek udostępnić takie informacje na żądanie pracownika.
Wniosek do ZUS: W przypadku braku odpowiedzi ze strony pracodawcy lub wątpliwości co do rzetelności przekazanych informacji, pracownik może zwrócić się bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o potwierdzenie swojego statusu ubezpieczeniowego oraz informacji o odprowadzanych składkach.

Regularne monitorowanie statusu swoich ubezpieczeń pozwala na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości i podjęcie odpowiednich działań.

Konsekwencje dla pracownika wynikające z nieodprowadzania składek

Brak odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne przez pracodawcę może mieć poważne konsekwencje dla pracownika:

Brak dostępu do świadczeń: Składki na ubezpieczenia społeczne są podstawą do korzystania ze świadczeń takich jak zasiłek chorobowy, macierzyński czy świadczenia rehabilitacyjne. Ich brak może skutkować odmową wypłaty tych świadczeń.
Problemy z ubezpieczeniem zdrowotnym: Nieopłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą prowadzić do problemów z dostępem do publicznej opieki zdrowotnej. W systemie eWUŚ (Elektroniczna Weryfikacja Uprawnień Świadczeniobiorców) pracownik może być widoczny jako nieubezpieczony, co może skutkować koniecznością pokrycia kosztów leczenia z własnej kieszeni.
Wpływ na przyszłe świadczenia emerytalne i rentowe: Okresy, za które nie zostały odprowadzone składki, mogą nie być uwzględnione przy obliczaniu stażu pracy, co bezpośrednio wpływa na wysokość przyszłej emerytury lub renty.

Warto podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem sądowym, okres zatrudnienia, w którym pracownik otrzymywał wynagrodzenie, jest uznawany za okres ubezpieczenia, niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił składki. Jednak w praktyce ZUS może kwestionować takie okresy, co zmusza pracownika do dochodzenia swoich praw na drodze sądowej.

Działania, które może podjąć pracownik

W sytuacji, gdy pracownik stwierdzi, że pracodawca nie odprowadza za niego składek na ubezpieczenia społeczne, powinien podjąć następujące kroki:

Rozmowa z pracodawcą: W pierwszej kolejności warto skontaktować się z pracodawcą lub działem kadr w celu wyjaśnienia sytuacji. Możliwe, że brak odprowadzania składek wynika z błędu lub przeoczenia, które można szybko naprawić.
Zgłoszenie do ZUS: Jeśli rozmowa z pracodawcą nie przyniesie rezultatów, pracownik powinien poinformować o sytuacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych. ZUS ma uprawnienia do przeprowadzenia kontroli u pracodawcy i nałożenia na niego obowiązku uregulowania zaległych składek wraz z odsetkami.
Zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy (PIP): PIP nadzoruje przestrzeganie prawa pracy, w tym obowiązków związanych z ubezpieczeniami społecznymi. Zgłoszenie do PIP może skutkować kontrolą i nałożeniem sankcji na pracodawcę.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia: Zgodnie z art. 55 §1^1 Kodeksu pracy, pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeśli pracodawca dopuścił się

Działania, które może podjąć pracownik

W sytuacji, gdy pracownik stwierdzi, że pracodawca nie odprowadza za niego składek na ubezpieczenia społeczne, powinien podjąć następujące kroki:

Rozmowa z pracodawcą: W pierwszej kolejności warto skontaktować się z pracodawcą lub działem kadr w celu wyjaśnienia sytuacji. Możliwe, że brak odprowadzania składek wynika z błędu lub przeoczenia, które można szybko naprawić.
Zgłoszenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS): Jeśli rozmowa z pracodawcą nie przyniesie rezultatów, pracownik powinien poinformować o sytuacji ZUS. Organ ten ma uprawnienia do przeprowadzenia kontroli u pracodawcy i nałożenia na niego obowiązku uregulowania zaległych składek wraz z odsetkami.
Zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy (PIP): PIP nadzoruje przestrzeganie prawa pracy, w tym obowiązków związanych z ubezpieczeniami społecznymi. Zgłoszenie do PIP może skutkować kontrolą i nałożeniem sankcji na pracodawcę.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia: Zgodnie z art. 55 §1^1 Kodeksu pracy, pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeśli pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Brak odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne może być uznany za takie naruszenie.
Wystąpienie na drogę sądową: Pracownik ma prawo dochodzić swoich roszczeń przed sądem pracy, domagając się od pracodawcy uregulowania zaległych składek oraz ewentualnego odszkodowania za poniesione straty.

Ważne jest, aby pracownik dokumentował wszelkie działania i komunikację z pracodawcą, co może stanowić dowód w ewentualnym postępowaniu sądowym.

Konsekwencje dla pracodawcy nieodprowadzającego składek

Nieodprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne przez pracodawcę wiąże się z poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi:

Obowiązek uregulowania zaległości wraz z odsetkami: ZUS może nałożyć na pracodawcę obowiązek zapłaty zaległych składek wraz z należnymi odsetkami za zwłokę.
Kary finansowe: Państwowa Inspekcja Pracy może nałożyć na pracodawcę karę grzywny za naruszenie przepisów prawa pracy, w tym za nieodprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne.
Odpowiedzialność karna: Zgodnie z art. 218 §1a Kodeksu karnego, kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Odpowiedzialność cywilna: Pracownik może dochodzić od pracodawcy odszkodowania za szkody poniesione w wyniku nieodprowadzania składek, takie jak utrata świadczeń czy konieczność pokrycia kosztów leczenia.

Pracodawca, który nie wywiązuje się z obowiązku odprowadzania składek, naraża się na utratę reputacji oraz trudności w pozyskaniu i zatrzymaniu wykwalifikowanych pracowników.

Przykłady z orzecznictwa sądowego

Orzecznictwo sądowe dostarcza licznych przykładów dotyczących konsekwencji nieodprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne przez pracodawcę:

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 czerwca 2019 r. (sygn. akt III AUa 233/20): Sąd zmienił zaskarżoną decyzję ZUS i stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika nie wynosi kwot określonych w decyzji, wskazując na prawomocne rozstrzygnięcie tej kwestii w wcześniejszym wyroku.
Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2023 r. (sygn. akt VIII U 354/22): Sąd stwierdził, że ubezpieczona nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako pracownik z tytułu zatrudnienia u płatnika składek, wskazując na brak faktycznego świadczenia pracy w ramach umowy o pracę.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 czerwca 2019 r. (sygn. akt III AUa 233/20): Sąd zmienił zaskarżoną decyzję ZUS, stwierdzając, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika nie wynosi kwot określonych w decyzji, wskazując na wcześniejsze prawomocne rozstrzygnięcie tej kwestii.

Powyższe orzeczenia pokazują, że zarówno pracodawcy, jak i pracownicy muszą być świadomi konsekwencji nieodprowadzania składek na ubezpieczenia.

Obowiązek odprowadzania składek na ZUS przez pracodawcę jest jednym z podstawowych obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Zaniedbania w tym zakresie nie tylko narażają pracownika na utratę świadczeń ubezpieczeniowych, ale także wiążą się z poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi dla samego pracodawcy. Kluczową rolę odgrywa tu świadomość pracowników, którzy powinni regularnie monitorować sytuację składkową za pośrednictwem dostępnych narzędzi, takich jak platforma PUE ZUS. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości nie należy zwlekać z podjęciem kroków prawnych – zgłoszenie sprawy do ZUS, Państwowej Inspekcji Pracy, a ostatecznie także dochodzenie swoich praw na drodze sądowej, pozwala skutecznie zabezpieczyć własne interesy. Pamiętajmy, że prawidłowo opłacane składki są podstawą bezpieczeństwa socjalnego każdego pracownika.

Zachęcamy do skorzystania z naszych usług dostępnych na: www.kpi.com.pl

§ Pracodawca nie odprowadza składek ZUS za pracownika, co robić?

^{Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i ogólny. Nie stanowi porady prawnej ani nie zastępuje indywidualnej konsultacji z profesjonalnym prawnikiem. Wszelkie decyzje prawne powinny być podejmowane wyłącznie po uzyskaniu fachowej porady prawnej, dostosowanej do specyficznych okoliczności danej sprawy.}