Klienci naszej Kancelarii często zadają pytanie, czy długi spadkodawcy wchodzą w skład spadku oraz co zrobić aby uniknąć ich dziedziczenia. Zagadnienia te wymagają szczegółowego omówienia, gdyż polskie prawo przewiduje wiele możliwości odpowiedzialności spadkobiercy, a to w zależności od sposobu przyjęcia spadku.
CZY SPADEK OBEJMUJE DŁUGI?
Przede wszystkim warto wyjaśnić, co w polskim prawie oznacza pojęcie „spadek”. Zgodnie z art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego spadek to „prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób”. Przytoczona definicja oznacz, iż spadek to prawa i obowiązki zmarłego, a zatem zarówno aktywa, jak i pasywa tj. długi spadkowe.
CO WCHODZI W SKŁAD DŁUGÓW SPADKOWYCH?
Długi spadkowe to nic innego jak zobowiązania zaciągnięte za życia przez spadkodawcę. Mogą dotyczyć m.in.: spłaty kredytu, zwrotu pożyczki, przedmiotu użyczenia, zapłaty wymagalnego czynszu, uiszczenia wymagalnych rat renty lub alimentów. Do długów spadkowych zaliczamy również zobowiązania powstałe po śmierci spadkodawcy, takie jak koszty pogrzebu spadkodawcy, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek, a także obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń.
Co należy zrobić w przypadku, gdy spadkodawca pozostawił po sobie długi, a my nie chcemy ich spłacać kosztem własnego majątku?
ODRZUCENIE SPADKU
Pierwszym możliwym rozwiązaniem jest odrzucenie spadku w całości, które wynika z art. 1012 Kodeksu cywilnego. Czynność odrzucenia spadku jest najlepsza w sytuacji, gdy spadek składa się w całości lub w przeważającej części z długów. Należy jednak pamiętać, iż odrzucenia spadku należy dokonać w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o tytule swojego powołania. W praktyce oznacza to, że jeżeli spadkodawca zmarł 1 maja, a my dowiedzieliśmy się, że jesteśmy powołani do dziedziczenia 1 czerwca, to termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku upływa sześć miesięcy od daty 1 czerwca, czyli 1 grudnia. Brak złożenia stosownego oświadczenia w tym terminie będzie jednoznaczny z przyjęciem spadku z tzw. dobrodziejstwem inwentarza.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć zarówno przed sądem, bądź też przed notariuszem. W celu odrzucenia spadku przed sądem, należy złożyć wniosek o przyjęcie ustnego oświadczenia o odrzuceniu spadku do sądu rejonowego, w którego okręgu znajduje się nasze miejsce zamieszkania lub pobytu. Oświadczenie o odrzuceniu spadku może zostać złożone również w sądzie spadku, w którym toczy się już postępowanie o stwierdzenie praw do spadku. Wniosek podlega opłacie w wysokości 100 zł.
SKUTKI ODRZUCENIA SPADKU
Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. W konsekwencji, odrzucony spadek przechodzi na uprawnionych do dziedziczenia w dalszej kolejności.
Należy pamiętać, iż odrzucenie spadku jest decyzją nieodwracalną.
PRZYJĘCIE SPADKU Z DOBRODZIEJSTWEM INWENTARZA
Instytucja dobrodziejstwa inwentarza, pozwala na ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe. W sytuacji przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza odpowiadamy za długi spadkowe tylko do wysokości, jaka może zostać pokryta z aktywów spadku. W celu ustalenia naszej odpowiedzialności, należy przede wszystkim sporządzić wykaz inwentarza lub spis inwentarza stanu czynnego spadku, w którym wskazuje się wartość przedmiotów i praw wchodzących do spadku, a także określa wartość zobowiązań go obciążających. Spadkobierca spłaca długi spadkowe zgodnie ze złożonym wykazem lub spisem.
PROSTE PRZYJĘCIE SPADKU
W przypadku, gdy zdecydujemy się na proste przyjęcie spadku, będziemy ponosić odpowiedzialność za wszystkie długi spadkowe, całym swoim majątkiem, niezależnie od ich kwoty.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ SOLIDARNA ZA DŁUGI SPADKOWE
Niezależnie od wybranego przez nas sposobu, warto jak najszybciej przeprowadzić dział spadku, gdyż do tego momentu, spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Oznacza to, iż wierzyciel może według swojego wyboru żądać spłaty długu od jednego, wszystkich, bądź tylko od niektórych spadkobierców. W przypadku, gdy jeden spadkobierca spełnił świadczenie może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w odpowiednich częściach, jednak zazwyczaj wiąże się to z określonymi trudnościami. Od chwili podziału spadku, spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.