Wielu naszych klientów zadaje pytanie czy możliwe jest odstąpienie od już zawartej ugody o naprawienie szkody spowodowanej ruchem zakładu górniczego. Co do zasady odstąpienie od zawartej ugody jest niemożliwe, jednak od tej reguły istnieje kilka wyjątków. § Odstąpienie od ugody. Czy jest możliwe?
Przede wszystkim należy pamiętać, iż każda ugoda jest oświadczeniem woli, co oznacza, iż w określonych przypadkach można się od niego uchylić. Uchylenie skutków oświadczenia woli jest możliwe na podstawie art. 88 k.c. Należy przypomnieć, iż w przypadku złożenia oświadczenia woli w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji (art. 82 k.c.) lub wskutek czynności pozornej (art. 83 k.c.) jest ono bezwzględnie nieważne. Oznacza to, iż takie oświadczenie woli jest dotknięte nieważnością już w czasie jego składania i tym samym nie wywołuje żadnych skutków prawnych.
Kodeks cywilny przewiduje również czynności, które wymagają swoistego „cofnięcia decyzji”, aby można było uznać je za nieważne (nieważność względna). Dzieje się tak w przypadku złożenia oświadczenia woli pod wpływem błędu (art. 84 k.c.), podstępu (art. 86 k.c.) oraz groźby (art. 87 k.c.).
Uchylenie się od ugody – błąd
Zgodnie z art. 918 k.c. uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko i wyłącznie wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. Uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego w ugodzie może dotyczyć jedynie całości ugody a nie wybranych niekorzystnych jej fragmentów.
Należy przyjąć się przy tym, iż stan faktyczny, uznawany przez strony za niewątpliwy, dotyczy całokształtu okoliczności wpływających na treść ugody. Nie jest wymagane, aby strony ugody obejmowały swoją świadomością pewność rzeczywistego stanu rzeczy, ale tylko zgodne przyjmowanie przez nie, że stan ten jest niewątpliwy. Dopiero w przypadku, gdy obiektywnie można stwierdzić, iż stan ten był inny i że w tym innym stanie do ugody by nie doszło, mogłoby uczynić skutecznym uchylenie się.
Ugoda w złej wierze
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów, co do roszczeń, których ugoda dotyczy. Zasada ta jednak nie ma zastosowania gdy ugoda została zawarta w złej wierze.
W jakim terminie należy złożyć wniosek o uchylenie oświadczenia woli?
W omawianych przypadkach termin jest dosyć ograniczony, dlatego też osoba uprawniona nie powinna zwlekać ze złożeniem wniosku o uchylenie oświadczenia woli. Uprawnienie do uchylenia się od podjętej decyzji pod wpływem błędu, podstępu lub groźby ograniczone zostało jedynie do rocznego terminu. Jednak ustawodawca przewidział pewną „furtkę”. W przypadku błędu termin rozpoczyna bieg od momentu jego wykrycia, w przypadku groźby od momentu, kiedy stan obawy ustał.
W powyższym artykule zostały przedstawione tylko niektóre możliwości odstąpienia od zawartej ugody. Każda ugoda o odszkodowanie z tytułu szkód górniczych, zawarta z zakładem górniczym wymaga odrębnej, wnikliwej analizy dotyczącej zarówno zapisów ugody, jak i okoliczności jej zawarcia.
§ Odstąpienie od ugody. Czy jest możliwe?