Zaświadczenie A1 to dokument, który potwierdza, w jakim państwie osoba wykonująca działalność zawodową podlega ubezpieczeniom społecznym. Jest ono wydawane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w Polsce i jest kluczowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą, które chcą tymczasowo wykonywać pracę w innych krajach Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz w Szwajcarii. Podstawowym celem tego dokumentu jest wskazanie jednego państwa, w którym dana osoba będzie odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne, eliminując w ten sposób sytuacje podwójnego opodatkowania. § Zaświadczenie A1 przy działalności gospodarczej – co to jest i kiedy jest wymagane?

Ten tekst przeczytasz w 5 minut

Zaświadczenie A1 przy działalności gospodarczej – co to jest i kiedy jest wymagane?

Podstawy prawne dla zaświadczenia A1

Zaświadczenie A1 jest regulowane przez przepisy unijne, a w szczególności przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 oraz rozporządzenie wykonawcze (WE) nr 987/2009. Zgodnie z przepisami, podstawową zasadą jest, aby osoba, która przemieszcza się między krajami Unii Europejskiej, podlegała ubezpieczeniom społecznym w jednym państwie członkowskim. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, art. 13 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 wskazuje, że osoba taka podlega ustawodawstwu państwa, w którym zwykle wykonuje swoją działalność. Jednak, w przypadku czasowego wykonywania pracy w innym państwie, konieczne jest wystąpienie o zaświadczenie A1.

Kto może ubiegać się o zaświadczenie A1?

Zgodnie z art. 12 rozporządzenia 883/2004, zaświadczenie A1 mogą uzyskać osoby, które prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek, a także pracownicy delegowani przez swoich pracodawców do pracy za granicą. Dla osób samozatrudnionych ważnym kryterium jest wykazanie, że ich działalność jest faktycznie i nieprzerwanie wykonywana w państwie, w którym mają siedzibę działalności. Przykładem jest orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C-620/15 A-Rosa Flussschiff, gdzie stwierdzono, że ważne jest, aby działalność była rzeczywista i nie miała charakteru czysto formalnego.

Wymagane dokumenty i procedura ubiegania się o zaświadczenie A1

W celu uzyskania zaświadczenia A1 przedsiębiorca musi przedłożyć w ZUS stosowne dokumenty, w tym wniosek o wydanie zaświadczenia oraz dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności na terytorium Polski. W praktyce oznacza to, że ZUS wymaga dowodów na faktyczne prowadzenie działalności, takich jak faktury, umowy, dokumenty księgowe i dowody opłacania składek. Ważne jest, aby działalność gospodarcza miała charakter rzeczywisty, co zostało podkreślone w wyroku TSUE w sprawie C-451/17, gdzie stwierdzono, że „samozatrudnienie nie może być fikcyjne”.

Warunki odmowy wydania zaświadczenia A1 i skutki prawne

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może odmówić wydania zaświadczenia A1, jeżeli uzna, że działalność gospodarcza ma charakter jedynie formalny lub osoba zainteresowana nie spełnia warunków określonych w przepisach. W takim przypadku przedsiębiorca może odwołać się od decyzji do sądu administracyjnego. Warto zaznaczyć, że odmowa wydania zaświadczenia może mieć daleko idące skutki, w tym konieczność odprowadzania składek w państwie, w którym faktycznie wykonywana jest działalność. W wyroku TSUE w sprawie C-611/17 Walltopia Trybunał uznał, że pracownik może być objęty przepisami innego państwa, jeśli organ uzna, że działalność nie jest rzeczywista.

Ważność zaświadczenia A1 i obowiązki przedsiębiorcy

Zaświadczenie A1 wydawane jest na czas określony i zazwyczaj jest ważne przez okres, na jaki osoba planuje pracować za granicą, jednak nie dłużej niż dwa lata. Po upływie tego okresu konieczne jest złożenie nowego wniosku, jeżeli działalność za granicą ma być kontynuowana. Przedsiębiorca ma obowiązek poinformować ZUS o każdej zmianie dotyczącej wykonywanej działalności gospodarczej, która może wpływać na prawo do zaświadczenia A1.

Znaczenie zaświadczenia A1 dla przedsiębiorców

Zaświadczenie A1 jest niezbędnym dokumentem dla przedsiębiorców, którzy chcą prowadzić działalność gospodarczą za granicą w ramach Unii Europejskiej, EOG oraz Szwajcarii, bez ryzyka podwójnego opodatkowania. Posiadanie A1 daje pewność, że składki na ubezpieczenia społeczne będą odprowadzane wyłącznie w jednym państwie członkowskim. Przedsiębiorcy muszą jednak pamiętać o rygorystycznych wymaganiach związanych z dokumentowaniem faktycznego prowadzenia działalności, co pozwala uniknąć zarzutów fikcyjności. Przestrzeganie zasad związanych z zaświadczeniem A1 jest kluczowe dla zachowania stabilności działalności gospodarczej w kontekście prawnym i podatkowym.