Kwestia ponownego przeliczenia wysokości emerytury jest niezwykle istotnym zagadnieniem prawnym, które wzbudza liczne kontrowersje zarówno w praktyce organów administracyjnych, jak i w doktrynie prawa ubezpieczeń społecznych. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. SK 140/20, wnosi nowe spojrzenie na tę problematykę, wpływając na praktykę organów rentowych oraz samych ubezpieczonych. W artykule tym omówimy, w jaki sposób można ponownie obliczyć wysokość emerytury, jakie są zasady wynikające z przepisów prawa oraz jak wpływa na te kwestie najnowsze orzecznictwo. § Ponowne obliczenie wysokości emerytury w wieku powszechnym – wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. sygn. SK 140/20
Ten tekst przeczytasz w 4 minuty
Ponowne obliczenie wysokości emerytury w wieku powszechnym – wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. sygn. SK 140/20
Podstawa prawna przeliczania emerytury
Emerytura to świadczenie przysługujące ubezpieczonym, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2022 poz. 504 z późn. zm.). Wysokość emerytury jest obliczana na podstawie zasad określonych w tej ustawie, w szczególności w art. 25, który wskazuje, że emerytura jest wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez dalsze trwanie życia ubezpieczonego.
Jednym z kluczowych zagadnień dotyczących emerytury jest możliwość jej ponownego przeliczenia, co może być szczególnie istotne w sytuacjach, gdy zmienią się warunki, na podstawie których została ustalona. Artykuł 110 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przewiduje możliwość ponownego obliczenia wysokości emerytury na wniosek ubezpieczonego, pod warunkiem że zmieniają się okoliczności faktyczne lub prawne mające wpływ na ustaloną wysokość świadczenia.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. SK 140/20
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4 czerwca 2024 r. (sygn. SK 140/20) rozpatrywał zgodność z Konstytucją RP przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zakresie przeliczania emerytur ubezpieczonych, którzy osiągnęli wiek powszechny. W sprawie tej Trybunał odniósł się do kwestii różnic w traktowaniu osób ubezpieczonych, które kontynuowały pracę po osiągnięciu wieku emerytalnego, w porównaniu z osobami, które zaprzestały pracy i przeszły na emeryturę.
Trybunał wskazał, że przepisy dotychczas obowiązujące w zakresie przeliczania emerytur powodowały nieuzasadnioną dyskryminację ubezpieczonych, którzy pracowali po osiągnięciu wieku emerytalnego. Osoby te miały bowiem ograniczoną możliwość przeliczenia emerytury w porównaniu do tych, którzy od razu po osiągnięciu wieku powszechnego zakończyli swoją aktywność zawodową. Trybunał uznał, że taki stan rzeczy naruszał art. 32 Konstytucji RP, gwarantujący równość wobec prawa oraz zakaz dyskryminacji w życiu społecznym, politycznym i gospodarczym.
Zmiany w przepisach dotyczących przeliczania emerytury
Na skutek wyroku TK z dnia 4 czerwca 2024 r. ustawodawca został zobowiązany do nowelizacji przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, aby usunąć niekonstytucyjne różnice w traktowaniu ubezpieczonych. Zgodnie z nowymi regulacjami, osoby, które kontynuowały pracę po osiągnięciu wieku emerytalnego, mają pełne prawo do przeliczenia wysokości swojej emerytury, uwzględniając okresy składkowe oraz wysokość zarobków osiągniętych po osiągnięciu wieku emerytalnego.
W praktyce oznacza to, że ubezpieczeni, którzy po osiągnięciu wieku emerytalnego nadal podlegają ubezpieczeniom społecznym, mogą złożyć wniosek o przeliczenie swojej emerytury, jeśli dalsze okresy składkowe wpływają na wysokość podstawy obliczenia świadczenia. Nowe przepisy eliminują dotychczasowe bariery prawne, które ograniczały możliwość ponownego przeliczenia emerytury dla tej grupy osób.
Przykłady praktyczne
Rozważmy sytuację Pani Anny, która osiągnęła wiek emerytalny w 2020 r., ale zdecydowała się kontynuować pracę. W 2023 r. złożyła wniosek o przyznanie emerytury, która została jej obliczona na podstawie dotychczasowych okresów składkowych. W związku z wyrokiem Trybunału z 2024 r. Pani Anna może teraz złożyć wniosek o przeliczenie swojej emerytury, uwzględniając dodatkowe lata pracy oraz zarobki uzyskane w okresie od 2020 do 2023 r. Dzięki temu jej emerytura ulegnie zwiększeniu.
Podobnie Pan Jan, który po osiągnięciu wieku emerytalnego w 2019 r. od razu przeszedł na emeryturę, ale w 2022 r. powrócił na rynek pracy. W świetle nowych przepisów, Pan Jan również może wnioskować o ponowne przeliczenie emerytury, co pozwoli mu na uzyskanie wyższych świadczeń, uwzględniających jego późniejszą aktywność zawodową.
Procedura ponownego przeliczania emerytury
Aby skorzystać z możliwości przeliczenia emerytury, ubezpieczony powinien złożyć odpowiedni wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek ten powinien zawierać informacje dotyczące nowych okoliczności, które mają wpływ na wysokość emerytury, takich jak dodatkowe okresy składkowe, zarobki uzyskane po osiągnięciu wieku emerytalnego czy też inne istotne zmiany.
ZUS po złożeniu wniosku dokonuje przeliczenia emerytury zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz na podstawie dostarczonych przez ubezpieczonego danych. Warto pamiętać, że ZUS nie ma obowiązku automatycznego przeliczania emerytur – wniosek musi zostać złożony przez ubezpieczonego. Termin rozpatrzenia wniosku wynosi standardowo 30 dni od daty jego złożenia, jednak w bardziej skomplikowanych przypadkach procedura ta może ulec wydłużeniu.
Orzecznictwo dotyczące ponownego przeliczania emerytur
Warto również zwrócić uwagę na orzecznictwo sądów administracyjnych oraz sądów powszechnych dotyczące przeliczania emerytur. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2020 r. (sygn. akt III UK 130/19) podkreślił, że ponowne przeliczenie emerytury powinno nastąpić w sytuacjach, gdy ubezpieczony wykaże zmiany w okolicznościach mających wpływ na obliczenie wysokości świadczenia, takich jak zmiana stażu pracy lub wysokości wynagrodzenia. Orzeczenie to jest kluczowe dla osób, które zdecydowały się na kontynuację pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego i teraz chcą skorzystać z możliwości uzyskania wyższej emerytury.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. w sprawie sygn. SK 140/20 stanowi istotny krok w kierunku wyrównania szans emerytalnych dla osób, które kontynuują pracę po osiągnięciu wieku powszechnego. Nowe przepisy umożliwiają ubezpieczonym ponowne przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o dodatkowe okresy składkowe oraz uzyskane zarobki, co w praktyce może znacząco wpłynąć na wysokość otrzymywanego świadczenia.
Ubezpieczeni powinni dokładnie zapoznać się z nowymi regulacjami prawnymi oraz możliwościami, jakie oferują, aby móc w pełni wykorzystać swoje prawa. Warto również zwrócić uwagę na praktyczne aspekty związane z procedurą przeliczania emerytury oraz orzecznictwo sądowe, które może mieć kluczowy wpływ na interpretację i stosowanie przepisów w tym zakresie.
Zachęcamy do skorzystania z naszych usług dostępnych na: www.kpi.com.pl
§ Ponowne obliczenie wysokości emerytury w wieku powszechnym – wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. sygn. SK 140/20